2020 yılına maalesef covid-19 koronavirüs salgınıyla birlikte başladık. İlk zamanlar Çin’in Hubei eyaletinin Vuhan şehrinde başlayan sars cov 2 virüsü kısa bir zamanda küresel bir pandemi haline gelmiş ve tüm dünyayı etkilemiştir. Yaklaşık bir yıldır tüm dünyada bu pandemi ve pandemiye karşı aşı geliştirebilme konusunda bir mücadele söz konusudur.
Bu virüs neden bu kadar hızla yayılıyor?
Virüsün yayılmasıyla ilgili yaklaşımlara bakıldığında genel olarak maske, mesafe, el hijyeni gibi tedbirler öne çıkmaktadır. En kısa ve en gerçekçi şekilde bu şekilde açıklanabilir. Bunun dışında sokakların, cadde ve bulvarların komple yıkandığı , dezenfekte edildiği belediyecilik ve şehircilik örneklerini de gördük.
Virüslerle böyle mücadele edilemez. Sokakların ve bulvarların komple dezenfekte edilmesiyle bu gibi pandemilerin önü alınamaz. Virüsler özelinde Covid-19, asıl olarak insandan insana direk ya da yakın temas yoluyla bulaşmaktadır.
Bu sebeple öncelikle yukarıda saydığımız maske, el hijyeni ve mesafe kuralını ihmal etmemek gerekir. Unutulmaması gereken nokta ise bu bile yetersiz kalmaktadır. Tüm bu kuralların katı uygulandığı yerlerde bile virüsün az da olsa yayılabildiğine şahit oluyoruz. O zaman bu virüsün yayılmasında gözden kaçan daha ciddi bir yayılma metodu var demektir.
Bununla ilgili gözden kaçan en önemli hususun virüsün havadaki aeroseller vasıtasıyla solunmasıdır. Öksürme veya hapşırma yoluyla ağız ve burundan virüs yüklü damlacıklar yayılabildiği için genel olarak bu durumlar sıkı tedbirleri gerektirir. Yanınızda birisi hapşırsa ve öksürse tedbir ihtiyacı hissedersiniz, ancak iki metre ötenizde birisi konuşsa ya da nefes alıp verse hiç rahatsız olmazsınız.
Özellikle kapalı alanlarda belirli bir süre kalınması durumları bu tehlikenin en ciddi hale gelmesine yol açmaktadır. Kapalı ve hava sirkülasyonunun olmadığı ortamlarda insanlar arasında ne kadar mesafe olursa olsun virüs bulaşabilmektedir. Hatta kapalı alanlarda virüslü bir kişinin bile olması ortamdaki herkesin belirli bir süre sonrasında virüs ile kontamine olmasına yol açabilir. Konuşarak veya nefes alıp vererek havaya karışan virüslü aeroseller bu havayı uzun süre soluyan kişilere de bulaşabilir. Bu durum aynı evde yaşayıp, aynı eşyaları kullanmasına rağmen karı kocanın birinin neden pozitif diğerinin neden negatif olduğunu da açıklamaktadır.
Aerosellerin hareket hızını şöyle açıklayabiliriz. Yaklaşık 15 metre uzaktaki birisinin bir sigara yaktığını düşünün, daha duman bir metre bile sigaradan uzaklaşmadan sigaranın kokusunun hemen size ulaştığını farkedersiniz. Bu durum hızla havaya karışan aeroseller sebebiyledir.
Yine aynı şekilde kapalı bir odada birisinin sigara içtiğini düşünün. Bu odada içilen sigaranın dumanı bir süre sonra ciddi şekilde sigara içmeyeni de etkileyecektir. Koronavirüs de bu şekilde etkiler. Ortak kapalı alandaki ortak havayı solumakla virüs taşıyan kişinin nefesinden çıkan aeroseller ve damlacıkların solunması söz konusudur. Ancak odada bir tek pencere bile açılsa dumanın etkisi nasıl ciddi şekilde azalırsa aynen bu şekilde virüsün bulaşı etkisi de azalacaktır.
Unutmayın ki damlacıklar bir süre sonra yere düşerler ancak aeroseller saatlerce havada asılı kalabilirler. Bu sebeple asla uzun süre (gerekmedikçe kısa süre dahil) kapalı alanlardan uzak durmak gerekmektedir. Banka, hastahane, AVM gibi yerler uzun süre ortak hava kullanımına müsait yerlerdir.
Dikkat edilmesi gerekenler
Çalışma masası benzeri sık temas edilen eşyalarımız özellikle ortak çalışılan alanlarda ıslak mendil, temizleme havlusu ya da temizlik bezleri vasıtasıyla silinmelidir. Bir diğer önemli hususta sık sık ellerin yıkanması veya dezenfekte edilmesidir. Pandeminin ilk dönemlerindeki gibi elleri 20 saniye boyunca sabun ile yıkamaktan ziyade her fırsatta ,sabuna bile gerek olmadan eller yıkanmalıdır. Ellerin sık sık birkaç saniye bile olsa su ile yıkanması virüs yükünü azaltacaktır. Pandemi de hemen herkes bir şekilde virüsü alacaktır. Önemli olan alabildiğince az almak ve vücudumuzdaki virüs yükünün az olmasını sağlamaktır. Virüsü ne kadar az alırsan hastalığı atlatmamız da o kadar kolay olacaktır.